Archaeology

Η νευροαρχαιολογία είναι κλάδος της αρχαιολογίας που χρησιμοποιεί νευροεπιστημονικά δεδομένα για να οδηγηθεί σε συμπεράσματα σχετικά με τη μορφή και τη λειτουργία του εγκεφάλου στην ανθρώπινη γνωστική εξέλιξη. Ο όρος πιστώνεται στους Κόλιν Ρένφριου και Λάμπρο Μαλαφούρη^[1][2].

Όπως εξηγείται από τον αρχαιολόγο Dietrich Stout και την εξελικτική νευροεπιστήμονα Erin E. Hecht^[3] η νευροαρχαιολογία έχει “συγκεκριμένες θεωρητικές προεκτάσεις που εκτείνονται πέρα από τη γενική έννοια του νεολογισμού”. Είναι επομένως χρήσιμο να γίνει διάκριση μεταξύ της Νευροαρχαιολογίας (με τη στενή έννοια) και της νευροαρχαιολογίας (με την ευρύτερη έννοια). Όπως σκιαγραφήθηκε από τον Μαλαφούρη, η νευροαρχαιολογία είναι απόρροια της γνωστικής-διαδικαστικής αρχαιολογίας του Ρένφριου και στηρίζεται ρητά στη Θεωρία Υλικής Εμπλοκής^[4][5]. Η συγκεκριμένη θεωρία εστιάζει στον ρόλο των αντικειμένων στη διαμεσολάβηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς, της γνώσης και της κοινωνικότητας και είναι στενά ευθυγραμμισμένη με τις προσεγγίσεις της γνώσης ως διευρυμένης, θεμελιωμένης ή τεκμηριωμένης, τοποθετημένης ή εγκαθιδρυμένης και κατανεμημένης ή διανεμημένης που αναπτύχθηκαν στην ψυχολογία, τη φιλοσοφία, την ανθρωπολογία και αλλού. Η νευροαρχαιολογία στοχεύει στην ενσωμάτωση των ευρημάτων της νευροεπιστήμης στη γνωστική αρχαιολογία, στην προώθηση του “κριτικού προβληματισμού για τους ισχυρισμούς της νευροεπιστήμης με βάση τις τρέχουσες αρχαιολογικές γνώσεις μας” και στη “διευκόλυνση του διεπιστημονικού διαλόγου”^[6].

Η νευροαρχαιολογία συνδυάζει τις λέξεις νεύρο+αρχαιολογία, υποδεικνύοντας τη σύνδεσή της αφενός με τις επιστήμες του εγκεφάλου, αφετέρου με την αρχαιολογία, δηλαδή τη μελέτη της ανθρώπινης ιστορίας και της προϊστορίας μέσω ανασκαφών και άλλων τεχνικών που έχουν σχεδιαστεί για τη διερεύνηση του υλικού αρχείου. Επομένως, σημαίνει την αρχαιολογία που πληροφορείται από τη νευροεπιστήμη ή την εξελικτική γνωστική αρχαιολογία. Είναι μια σχετικά νέα γνωστική περιοχή, που διερευνά ερωτήματα σχετικά με τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ του εγκεφάλου, του σώματος και του κόσμου σε πολιτιστικά και εξελικτικά χρονικά διαστήματα.

• Malafouris, L. 2009. “'Neuroarchaeology': Exploring the links between neural and cultural plasticity”, in Cultural neuroscience: Cultural influences on brain function. Progress in Brain Research 178, edited by Chiao, J.Y., (253–261), Amsterdam, The Netherlands: Elsevier. ISBN 9780080952215.
• Malafouris, L. 2004. “The cognitive basis of material engagement: Where brain, body and culture conflate”, in Rethinking materiality: The engagement of mind with the material world, edited by DeMarrais, E., Gosden, C., Renfrew, C., (53–61), Cambridge: McDonald Institute for Archaeological Research. ISBN 9781902937304.
• Renfrew, C. 1994. “Towards a cognitive archaeology”, in In the ancient mind: Elements of cognitive archaeology, edited by Renfrew, C., Zubrow, E.B.W., (3-12), Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 9780080952215.
• Renfrew, C. 2004. “Towards a theory of material engagement”, in Rethinking materiality: The engagement of mind with the material world, edited by DeMarrais, E., Gosden, C., Renfrew, C., (23–32), Cambridge: McDonald Institute for Archaeological Research. ISBN 9781902937304.
• Renfrew, C., Malafouris, L. 2008. “Steps to a 'neuroarchaeology' of mind, Part 1, Introduction”. Cambridge Archaeological Journal. 18(3): 381–385. doi:https://doi.org/10.1017%2Fs0959774308000425.
• Stout, D. Hecht, E.E. 2015. “Neuroarchaeology”, in (ed.). Human paleoneurology, edited by Bruner, E., (145–175), Springer Series in Bio-/Neuroinformatics 3. Berlin: Springer. ISBN 978-3-319-08499-2.