Archaeology

Το εννοιολογικό πλαίσιο, πλαίσιο, συμφραζόμενα ή ακριβέστερα συγκείμενο (από το context←contextere) μιας οντότητας -φυσικής ή ιδεατής- είναι το σύνολο των παραμέτρων, συνθηκών, εννοιών και καταστάσεων που την περιβάλλουν και την καθορίζουν φυσικά ή εννοιολογικά, “ένα πλαίσιο που περιβάλλει το συμβάν και παρέχει πόρους για την κατάλληλη ερμηνεία του”^[1]. Η ίδια οντότητα εκτός του εννοιολογικού της πλαισίου πιθανώς αποκτά διαφορετικά νοήματα και μεταδίδει διαφορετικές παραστάσεις.

Το αρχαιολογικό πλαίσιο είναι ένα γεγονός στο χρόνο που διατηρήθηκε στο αρχαιολογικό αρχείο. Η διάνοιξη ενός σκάμματος ή ενός λάκκου στο παρελθόν είναι ένα πλαίσιο, ενώ το υλικό με το οποίο το γέμισαν είναι ένα άλλο πλαίσιο. Πολλαπλές αποθέσεις υλικών, που φαίνονται ως στρώματα σε μία αρχαιολογική τομή σημαίνουν πολλαπλά πλαίσια. Δομικά χαρακτηριστικά, φυσικές αποθέσεις και ενταφιασμοί είναι επίσης εννοιολογικά πλαίσια. Διαιρώντας την αρχαιολογική θέση σε αυτές τις βασικές, διακριτές μονάδες, οι αρχαιολόγοι μπορούν να χρονολογήσουν τις δραστηριότητες που έλαβαν χώρα, να τις περιγράψουν και να τις ερμηνεύσουν.

Στην Γλωσσολογία και τις Επικοινωνίες με τον όρο πλαίσιο εννοείται το νόημα ενός μηνύματος (όπως είναι η πρόταση για παράδειγμα), η σχέση του με άλλα τμήματα του μηνύματος, το κοινωνικό περιβάλλον στο οποίο συνέβη η επικοινωνία και οποιαδήποτε έννοια σχετίζεται μαζί της. Με άλλα λόγια το πλαίσιο είναι μια διάταξη, μέσω της οποίας αντιλαμβανόμαστε κάποιο μήνυμα.

Στη συμβολική λογική, αν t(s) είναι ένας καλά σχηματισμένος όρος στο πλαίσιο συγκεκριμένης γλώσσας, τα συμφραζόμενα ή το συγκείμενο του όρου s είναι ο όρος t(x), όπου x είναι μία αυθαίρετη μεταβλητή που δε συμπεριλαμβάνεται ήδη στη δοσμένη γλώσσα.

Το πλαίσιο στο επίπεδο του προγραμματισμού μπορεί να οριστεί ως όλες οι σχετικές πληροφορίες που χρειάζεται ένας προγραμματιστής για να ολοκληρώσει μια εργασία. Το πλαίσιο περιλαμβάνει πληροφορίες από διαφορετικές πηγές και προγραμματιστές ερμηνεύουν τις ίδιες πληροφορίες διαφορετικά με βάση τον προγραμματιστικό στόχο τους^[2].

Σε ό,τι αφορά στην τεχνητή νοημοσύνη, το εννοιολογικό πλαίσιο σχετίζεται ιδιαίτερα με τις ιδιότητές της σε σχέση με τις επικοινωνίες, τη γλωσσολογία και τη φιλοσοφία. Διεξάγεται έρευνα για το πώς είναι δυνατόν να προτυποποιηθούν αυτές όψεις σε υπολογιστικά συστήματα αυτοματοποιημένης αιτιολόγησης.

Στη σύγχρονη τέχνη ο όρος χρησιμοποιείται συχνά για να περιγράψει οτιδήποτε πέραν του περιεχομένου του έργου τέχνης, οτιδήποτε το περιβάλλει σε μια δεδομένη στιγμή. Για παράδειγμα, αναφέρεται στο πώς είναι κρεμασμένος ο πίνακας στην έκθεση, ποια είναι η πολιτική κατάσταση της στιγμή που γράφτηκε μια κριτική κ.ά.

Στην Ψυχολογία, το πλαίσιο αναφέρεται σε παρασκηνιακά ερεθίσματα (stimuli) που συνοδεύουν κάποιο γεγονός. Για παράδειγμα, αν ένας ποντικός τρομάζει από κάποια γάτα την ώρα που τρώει, τότε ο τόπος (και πιθανώς η ώρα) της τροφής είναι το πλαίσιο -τα παρασκηνιακά ερεθίσματα- ενώ η γάτα είναι το συμβάν του προσκηνίου. Φαίνεται πως υπάρχει μια εξειδικευμένη νευρική δομή, ο ιππόκαμπος, για την ανάλυση ορισμένων πλαισίων.

Ειδικότερα για τη γνωστική ψυχολογία, ο όρος εννοιολογικό πλαίσιο μπορεί να αναφέρεται και στον τρόπο που διάφορες έννοιες διασυνδέονται μεταξύ τους, στο νου ενός ατόμου που μαθαίνει. Ο όρος χρησιμοποιήθηκε ιδιαίτερα υπό το πλαίσιο του διδακτικού ρεύματος του εποικοδομητισμού (βλ. π.χ. Διδακτική των φυσικών επιστημών), σύμφωνα με το οποίο το προϋπάρχον εννοιολογικό πλαίσιο επηρεάζει σε κυρίαρχο βαθμό τη διαδικασία της μάθησης.

• Goodwin, Ch., Duranti, A. 1992. “Rethinking context: an introduction”, in Rethinking context: Language as an interactive phenomenon, edited by Goodwin, Ch., and A. Duranti, (1–42), Cambridge: Cambridge University Press. ISBN: 9780521422888.