Νεολιθική: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Admin (συζήτηση | συνεισφορές) Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
Admin (συζήτηση | συνεισφορές) |
||
| Γραμμή 2: | Γραμμή 2: | ||
==Χρονολογήσεις και γεωγραφική εξάπλωση== | ==Χρονολογήσεις και γεωγραφική εξάπλωση== | ||
Η νεολιθική ξεκίνησε στο Λεβάντε και τη Μέση Ανατολή γύρω στο 10.000 ΠΚΕ, με την εξημέρωση φυτών όπως το σιτάρι και το κριθάρι, και ζώων όπως τα πρόβατα και οι αγελάδες<ref>Svizzero 2017, 54.</ref>. Στην Ευρώπη, η εξάπλωση έγινε μέσω δύο κύριων δρόμων, του Δούναβη (Βαλκάνια-Κεντρική Ευρώπη, 6500–5800 ΠΚΕ) και της Μεσογείου (θαλάσσια διαδρομή προς Ιβηρική, 5600 ΠΚΕ)<ref>Furholt 2021, 484.</ref> Στην Ασία, όπως στην περιοχή Ταϊχού (Taihu) της Κίνας, η νεολιθική εμφανίζεται από το 7000 ΠΚΕ με [[Πολιτισμός|πολιτισμούς]] όπως ο Majiabang και ο Liangzhu<ref>Yang et al. 2025, 2.</ref> Στο Ιράν, η μετάβαση από [[Μεσολιθική|επιπαλαιολιθική]] σε νεολιθική σημειώνεται γύρω στο 8000 ΠΚΕ, σύμφωνα με τη [[ζωοαρχαιολογία|ζωοαρχαιολογική]] έρευνα<ref>Berthon et al. 2023, 4.</ref>. Στη Σικελία, η εμφάνιση της [[γεωργία]]ς είναι το αποτέλεσμα της θαλάσσιας διασποράς, ξεκινώντας από το τέλος του 7000 ΠΚΕ<ref>Speciale 2024, 186.</ref>. Η εξάπλωση δεν ήταν ομοιόμορφη, με στασιμότητα και επανεκκινήσεις, λόγω [[κλιματική αλλαγή|κλιματικών αλλαγών]] και κοινωνικών παραγόντων<ref>Heitz et al. 2023, 18.</ref> Σε παγκόσμιο επίπεδο, η | Η νεολιθική ξεκίνησε στο Λεβάντε και τη Μέση Ανατολή γύρω στο 10.000 ΠΚΕ, με την εξημέρωση φυτών όπως το σιτάρι και το κριθάρι, και ζώων όπως τα πρόβατα και οι αγελάδες<ref>Svizzero 2017, 54.</ref>. Στην Ευρώπη, η εξάπλωση έγινε μέσω δύο κύριων δρόμων, του Δούναβη (Βαλκάνια-Κεντρική Ευρώπη, 6500–5800 ΠΚΕ) και της Μεσογείου (θαλάσσια διαδρομή προς Ιβηρική, 5600 ΠΚΕ)<ref>Furholt 2021, 484.</ref> Στην Ασία, όπως στην περιοχή Ταϊχού (Taihu) της Κίνας, η νεολιθική εμφανίζεται από το 7000 ΠΚΕ με [[Πολιτισμός|πολιτισμούς]] όπως ο Majiabang και ο Liangzhu<ref>Yang et al. 2025, 2.</ref> Στο Ιράν, η μετάβαση από [[Μεσολιθική|επιπαλαιολιθική]] σε νεολιθική σημειώνεται γύρω στο 8000 ΠΚΕ, σύμφωνα με τη [[ζωοαρχαιολογία|ζωοαρχαιολογική]] έρευνα<ref>Berthon et al. 2023, 4.</ref>. Στη Σικελία, η εμφάνιση της [[γεωργία]]ς είναι το αποτέλεσμα της θαλάσσιας διασποράς, ξεκινώντας από το τέλος του 7000 ΠΚΕ<ref>Speciale 2024, 186.</ref>. Η εξάπλωση δεν ήταν ομοιόμορφη, με στασιμότητα και επανεκκινήσεις, λόγω [[κλιματική αλλαγή|κλιματικών αλλαγών]] και κοινωνικών παραγόντων<ref>Heitz et al. 2023, 18.</ref> Σε παγκόσμιο επίπεδο, η νεολιθική διαρκεί μέχρι το 2000 ΠΚΕ σε ορισμένες περιοχές, με τοπικές διακυμάνσεις λόγω [[περιβάλλον|περιβαλλοντικών]] συνθηκών. | ||
==Από την κυνηγετική-συλλεκτική ζωή στη γεωργία και την κτηνοτροφία== | |||
Η μετάβαση, γνωστή ως "νεολιθική επανάσταση", δεν ήταν πάντα πλεονεκτική. Οι πρώτοι γεωργοί αντιμετώπιζαν χαμηλές αποδόσεις, κινδύνους και αυξημένη εργασία, ενώ οι κυνηγοί-συλλέκτες είχαν καλύτερη διατροφή και λιγότερες ασθένειες<ref>Svizzero 2017, 55.</ref>. Στο Ιράν, η στροφή προς πρόβατα και κατσίκες σημειώνεται γύρω στο 8000 ΠΚΕ, με στοιχεία διαχείρισης σε [[σπήλαιο|σπήλαια]] όπως το [[σπήλαιο Χότου|Χότου]] (Hotu)<ref>Berthon et al. 2023, 6.</ref>. Στη Σικελία, άγρια φυτά όπως βελανίδια και σταφύλια κυριαρχούσαν στη μεσολιθική, ενώ καλλιεργημένα εμφανίζονται στο Grotta dell’Uzzo γύρω στο 6000 ΠΚΕ<ref>Speciale 2024, 187.</ref>. Οι αιτίες περιλαμβάνουν κλιματικές πιέσεις (π.χ. Νεότερη Δρυάς), [[πληθυσμός|πληθυσμιακή]] αύξηση και κοινωνικούς παράγοντες όπως οι γιορτές και ο ανταγωνισμός<ref>Svizzero 2017, 56.</ref> Η θεωρία Niche Construction υποδηλώνει ότι οι άνθρωποι διαμόρφωναν ενεργά το [[περιβάλλον]] τους, ωστόσο υπήρξαν αντιστροφές, όπως στους Νατούφιους<ref>Svizzero 2017, 57.</ref>. Στην Ευρώπη, η μετάβαση περιελάμβανε ανάμειξη με τοπικούς κυνηγούς, με γενετικά στοιχεία που δείχνουν κυρίως ανατολική προέλευση<ref>Furholt 2021, 486.</ref>. | |||
==Παραπομπές== | ==Παραπομπές== | ||
<references/> | <references/> | ||
Αναθεώρηση της 11:46, 17 Νοεμβρίου 2025
Η νεολιθική περίοδος αντιπροσωπεύει μια από τις πιο σημαντικές μεταβάσεις στην ανθρώπινη ιστορία, σηματοδοτώντας τη στροφή από την κυνηγετική-συλλεκτική οικονομία σε μια παραγωγική βάση βασισμένη στη γεωργία και την κτηνοτροφία. Ο όρος "νεολιθική επανάσταση", εισαγόμενος από τον Βηρ Γκόρντον Τσάιλντ το 1936, περιγράφει αυτή τη μεταμόρφωση ως ραγδαία και ριζική[1], αλλά οι σύγχρονες έρευνες δείχνουν ότι ήταν μια σταδιακή διαδικασία, συχνά με αντιστροφές και τοπικές προσαρμογές[2]. Αυτή η περίοδος, που ξεκινά περίπου το 10.000 ΠΚΕ στη Μέση Ανατολή, εξαπλώθηκε παγκοσμίως, επηρεάζοντας την κοινωνική οργάνωση, την τεχνολογία και το περιβάλλον.
Χρονολογήσεις και γεωγραφική εξάπλωση
Η νεολιθική ξεκίνησε στο Λεβάντε και τη Μέση Ανατολή γύρω στο 10.000 ΠΚΕ, με την εξημέρωση φυτών όπως το σιτάρι και το κριθάρι, και ζώων όπως τα πρόβατα και οι αγελάδες[3]. Στην Ευρώπη, η εξάπλωση έγινε μέσω δύο κύριων δρόμων, του Δούναβη (Βαλκάνια-Κεντρική Ευρώπη, 6500–5800 ΠΚΕ) και της Μεσογείου (θαλάσσια διαδρομή προς Ιβηρική, 5600 ΠΚΕ)[4] Στην Ασία, όπως στην περιοχή Ταϊχού (Taihu) της Κίνας, η νεολιθική εμφανίζεται από το 7000 ΠΚΕ με πολιτισμούς όπως ο Majiabang και ο Liangzhu[5] Στο Ιράν, η μετάβαση από επιπαλαιολιθική σε νεολιθική σημειώνεται γύρω στο 8000 ΠΚΕ, σύμφωνα με τη ζωοαρχαιολογική έρευνα[6]. Στη Σικελία, η εμφάνιση της γεωργίας είναι το αποτέλεσμα της θαλάσσιας διασποράς, ξεκινώντας από το τέλος του 7000 ΠΚΕ[7]. Η εξάπλωση δεν ήταν ομοιόμορφη, με στασιμότητα και επανεκκινήσεις, λόγω κλιματικών αλλαγών και κοινωνικών παραγόντων[8] Σε παγκόσμιο επίπεδο, η νεολιθική διαρκεί μέχρι το 2000 ΠΚΕ σε ορισμένες περιοχές, με τοπικές διακυμάνσεις λόγω περιβαλλοντικών συνθηκών.
Από την κυνηγετική-συλλεκτική ζωή στη γεωργία και την κτηνοτροφία
Η μετάβαση, γνωστή ως "νεολιθική επανάσταση", δεν ήταν πάντα πλεονεκτική. Οι πρώτοι γεωργοί αντιμετώπιζαν χαμηλές αποδόσεις, κινδύνους και αυξημένη εργασία, ενώ οι κυνηγοί-συλλέκτες είχαν καλύτερη διατροφή και λιγότερες ασθένειες[9]. Στο Ιράν, η στροφή προς πρόβατα και κατσίκες σημειώνεται γύρω στο 8000 ΠΚΕ, με στοιχεία διαχείρισης σε σπήλαια όπως το Χότου (Hotu)[10]. Στη Σικελία, άγρια φυτά όπως βελανίδια και σταφύλια κυριαρχούσαν στη μεσολιθική, ενώ καλλιεργημένα εμφανίζονται στο Grotta dell’Uzzo γύρω στο 6000 ΠΚΕ[11]. Οι αιτίες περιλαμβάνουν κλιματικές πιέσεις (π.χ. Νεότερη Δρυάς), πληθυσμιακή αύξηση και κοινωνικούς παράγοντες όπως οι γιορτές και ο ανταγωνισμός[12] Η θεωρία Niche Construction υποδηλώνει ότι οι άνθρωποι διαμόρφωναν ενεργά το περιβάλλον τους, ωστόσο υπήρξαν αντιστροφές, όπως στους Νατούφιους[13]. Στην Ευρώπη, η μετάβαση περιελάμβανε ανάμειξη με τοπικούς κυνηγούς, με γενετικά στοιχεία που δείχνουν κυρίως ανατολική προέλευση[14].
Παραπομπές
- ↑ Furholt 2021, 484.
- ↑ Svizzero 2017, 53.
- ↑ Svizzero 2017, 54.
- ↑ Furholt 2021, 484.
- ↑ Yang et al. 2025, 2.
- ↑ Berthon et al. 2023, 4.
- ↑ Speciale 2024, 186.
- ↑ Heitz et al. 2023, 18.
- ↑ Svizzero 2017, 55.
- ↑ Berthon et al. 2023, 6.
- ↑ Speciale 2024, 187.
- ↑ Svizzero 2017, 56.
- ↑ Svizzero 2017, 57.
- ↑ Furholt 2021, 486.
