Η γεωλογική χρονολογική κλίμακα ή γεωλογικός χρόνος χρησιμοποιείται στη γεωλογία, την αρχαιολογία και άλλες επιστήμες για την περιγραφή των σχέσεων που αναπτύσσονται μεταξύ γεγονότων που συνέβησαν κατά τη διάρκεια της ιστορίας της Γης. Οι γεωλογικές περίοδοι που παρατίθενται, συμφωνούν με τις ημερομηνίες και την ονοματοδοσία της Διεθνούς Επιτροπής Στρωματογραφίας και χρησιμοποιούν τους πρότυπους χρωματικούς κώδικες της Γεωλογικής Επιθεώρησης των Η.Π.Α.

Γεωλογικός χρόνος

Η μεγαλύτερη μονάδα του γεωλογικού χρόνου είναι ο Μεγααιώνας ο οποίος διαιρείται διαδοχικά σε Αιώνες, Περιόδους και Εποχές^[1]. Οι παλαιοντολόγοι με τη σειρά τους έχουν καθορίσει ένα σύστημα φάσεων για την πανίδα. Αρκετά από τα ονόματα αυτών των φάσεων χρησιμοποιήθηκαν για τη διαμόρφωση της γεωλογικής ονοματοδοσίας, αν και οι φάσεις πανίδας είναι περισσότερες από τις γεωλογικές χρονικές μονάδες.

Οι γεωλόγοι σήμερα χρησιμοποιούν τους όρους Ανώτερη/Ύστερη, Κατώτερη/Πρώιμη και Μέση ως υποδιαιρέσεις των περιόδων και άλλων γεωλογικών χρονολογικών μονάδων. Πρόκειται ουσιαστικά για ένα σημείο αιχμής του έργου της Διεθνούς Επιτροπής Στρωματογραφίας, έτσι ώστε να ενοποιηθούν οι αντικρουόμενες ορολογίες που ορίστηκαν σε εθνικό επίπεδο και να καθοριστούν παγκόσμιες σταθερές.

Όταν ο Γουΐλιαμ Σμιθ και ο Τσαρλς Λάιελ αναγνώρισαν ότι τα στρώματα αντιπροσώπευαν διαδοχικές χρονολογικές περιόδους, δεν υπήρχε τρόπος να καθορίσουν τι είδους χρονολογική κλίμακα αντιπροσώπευαν αυτά τα στρώματα. Οι Δημιουργιστές πρότειναν χρονολογίες μερικών χιλιάδων χρόνων μόνον, ενώ οι Εξελικτικιστές πρότειναν σαφώς μεγαλύτερες. Επί εκατό περίπου χρόνια η ηλικία της Γης και τα γεωλογικά στρώματα υπήρξαν αντικείμενο αξιοσημείωτης διαμάχης, έως ότου η τεχνολογική εξέλιξη στον 20ό αιώνα οδήγησε στη χρήση της ραδιοχρονολόγησης και παρείχε σχετικά ακριβέστερες χρονολογήσεις του γεωλογικού χρονικού ορίζοντα. Το 1977 η Παγκόσμια Επιτροπή Στρωματογραφίας (νυν Διεθνής) ξεκίνησε μια προσπάθεια παγκόσμιου καθορισμού των γεωλογικών περιόδων και των φάσεων ανάπτυξης της πανίδας^[2].

1. Οι παλαιοντολόγοι αναφέρονται συχνά σε φάσεις πανίδας και όχι σε γεωλογικές περιόδους. Η ονοματοδοσία των φάσεων είναι μια διαδικασία περίπλοκη. Βλ. Κλίμακα Harland.
2. Οι ημερομηνίες φέρουν εγγενώς την σχετική αβεβαιότητα της ραδιοχρονολόγησης Οι ημερομηνίες και τα αναφερόμενα σφάλματα είναι καταχωρημένα στον παρόντα πίνακα σύμφωνα με την χρονολογική κλίμακα της Διεθνούς Επιτροπής Στρωματογραφίας. Ημερομηνίες που φέρουν την ένδειξη * έχουν διεθνώς συμφωνηθεί.
3. Ιστορικά, η Καινοζωική περίοδος διαιρείτο στην Τεταρτογενή και Τριτογενή υπο-εποχή, δηλαδή την Νεογενή και την Παλαιογενή περίοδο. Ωστόσο, η Διεθνής Επιτροπή Στρωματογραφίας αποφάσισε να μη χρησιμοποιούνται πλέον οι όροι στην επίσημη ορολογία.
4. Στη Βόρειο Αμερική η Λιθανθρακοφόρος υποδιαιρείται στη Μισσισσίπια και την Πενσυλβάνια περίοδο.
5. Ο Προτεροζωικός αιώνας, ο Αρχαιοζωικός αιώνας και ο Καταρχαιοζωικός αιώνας αναφέρονται συχνά ως Προκάμβριος Χρόνος και ενίοτε ως Κρυπτοζωικός αιώνας.
6. Καθορίζεται από την Παγκόσμια Σταθερά Στρωματογραφικής Εποχής.
7. Αν και χρησιμοποιείται συχνά ο Καταρχαιοζωικός αιώνας, δεν είναι τυπικός αιώνας και δεν έχει συμφωνηθεί ακόμα το κατώτατο όριό του.
8. Σε γενικές γραμμές οι επιστήμονες, που πριν δύο αιώνες ξεκίνησαν τη γεωλογία, έδωσαν τα ονόματα τους στα στρώματα που μελέτησαν. Για παράδειγμα η Δεβόνια περίοδος ονομάστηκε έτσι προς τιμήν του Devon. Η Κάμβρια από το ρωμαϊκό όνομα της Ουαλίας (Cambria), η Πέρμια και η Ιουρασσική από τη Ρωσία και τις Άλπεις αντίστοιχα.
9. Αυτά τα ονόματα εποχών χρησιμοποιούνται από τη Σεληνιακή γεωλογική χρονολογική κλίμακα. Η χρήση τους για τη γήινη γεωλογία είναι ανεπίσημη.

• Cohen, K.M., Finney, S., Gibbard, P.L. 2015. International Chronostratigraphic Chart, (PDF), International Commission on Stratigraphy.
• Gradstein, F.M., Ogg, J.G., Smith, A.G. 2004. A Geologic Time Scale 2004. Cambridge, UK: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-78142-8.

• Διεθνής Επιτροπή Στρωματογραφίας
• Χάρτης περιόδων του γεωλογικού χρόνου σε σύγκριση με το απολιθωματικό αρχείο.