Λούντβιχ βον Μπερτάλανφι
Ο Λούντβιχ βον Μπερτάλανφι (Ludwig von Bertalanffy) (1901-1972) υπήρξε σημαντική μορφή στην ιστορία της επιστήμης, γνωστός πρωτίστως ως ο θεμελιωτής της Θεωρίας Γενικών Συστημάτων (General Systems Theory - GST). Η θεωρία του, που αναπτύχθηκε από τα μέσα του 20ού αιώνα, επιδιώκει να ενοποιήσει διαφορετικά επιστημονικά πεδία μέσω καθολικών αρχών που ισχύουν για συστήματα κάθε είδους, από βιολογικούς οργανισμούς έως κοινωνικές δομές[1]. Η προσέγγισή του απομακρύνεται από τον μηχανιστικό αναγωγισμό της κλασικής επιστήμης, προωθώντας μια ολιστική άποψη όπου το σύνολο είναι περισσότερο από το άθροισμα των μερών του[2].
Βίος
Ο Λούντβιχ βον Μπερτάλανφι γεννήθηκε στις 19 Σεπτεμβρίου 1901 στο Atzgersdorf κοντά στη Βιέννη, σε μια οικογένεια με μακρά παράδοση σε επιστήμες και τέχνες[3]. Ο παππούς του από τη μητρική πλευρά ήταν αυτοκρατορικός σύμβουλος και ιδρυτής τυπογραφείου, ενώ ο παππούς από την πλευρά του πατέρα του ήταν διευθυντής θεάτρου[4]. Σπούδασε στο γυμνάσιο Karl-Ludwig και αργότερα φιλοσοφία και βιολογία στα πανεπιστήμια του Ίνσμπρουκ (Innsbruck) και της Βιέννης, με καθηγητές όπως ο Moritz Schlick του Κύκλου της Βιέννης[5]. Από νωρίς απέρριψε τον λογικό θετικισμό και τον αναγωγισμό, εμπνευσμένος από φιλοσόφους όπως ο Gustav Theodor Fechner, που ήταν και θέμα της διδακτορικής του διατριβής το 1926[6].
Μετά το διδακτορικό, εστίασε στη θεωρητική βιολογία, γενόμενος το 1934 καθηγητής στη Βιέννη[7] Κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, παρέμεινε στην Αυστρία, αλλά το 1948 μετανάστευσε, αρχικά στην Αγγλία και έπειτα στον Καναδά, όπου έγινε διευθυντής έρευνας στο Πανεπιστήμιο της Οττάβας[8] Αργότερα εργάστηκε στο πανεπιστήμιο Στάνφορντ, στο Mount Sinai Hospital και στο πανεπιστήμιο της Αλμπέρτα, όπου ίδρυσε κέντρο θεωρητικής ψυχολογίας[9]. Το 1969 μετακινήθηκε στο πανεπιστήμιο του Μπάφαλο, όπου και πέθανε το 1972[10]. Η προσωπική του ζωή χαρακτηριζόταν από ενδιαφέρον για την ιστορία, τη φιλοσοφία και τις τέχνες, με επιρροές από τον Nicholas of Cusa και τον Όσβαλντ Σπένγκλερ Oswald Spengler[11].
Θεωρία γενικών συστημάτων Η θεωρία γενικών συστημάτων GST αναπτύχθηκε από τον Μπερτάλανφι ως επέκταση της οργανισμικής βιολογίας, που απέρριπτε τόσο τον μηχανισμό όσο και τον βιταλισμό[12] Κεντρική ιδέα είναι τα ανοιχτά συστήματα, τα οποία ανταλλάσσουν ύλη, ενέργεια και πληροφορία με το περιβάλλον, διατηρώντας σταθερή κατάσταση (steady state) μέσω μεταβολισμού[13]. Αντίθετα με τα κλειστά συστήματα, που οδηγούνται σε εντροπία, τα ανοιχτά εισάγουν αρνητική εντροπία, εξηγώντας φαινόμενα όπως η ανάπτυξη και η εξέλιξη[14].
Κλειδιά έννοιες περιλαμβάνουν την ισοτελικότητα (equifinality), όπου ίδιο τελικό αποτέλεσμα επιτυγχάνεται από διαφορετικές αφετηρίες[15], την ιεραρχική οργάνωση[16] και τους ισομορφισμούς, δομικές ομοιότητες μεταξύ πεδίων[17] Η θεωρία διατυπώθηκε επίσημα τη δεκαετία του 1940, με μαθηματικά μοντέλα όπως εξισώσεις ανάπτυξης (dw/dt = η w^α - K w)[18] Διακρίνεται από την κυβερνητική, εστιάζοντας σε πρωτογενή δυναμική ρύθμιση, αντί της δευτερογενούς ανατροφοδότησης[19].
Πίνακας: Έννοιες-κλειδιά
| Έννοια | Περιγραφή | Παράδειγμα | Σελίδα Αναφοράς |
|---|---|---|---|
| Ανοιχτό Σύστημα | Ανταλλαγή με περιβάλλον | Οργανισμοί, πληθυσμοί | (von Bertalanffy 1968, 141) |
| Ισοτελικότητα | Ίδιο τέλος από διαφορετικά μονοπάτια | Ανάπτυξη εμβρύων | (von Bertalanffy 1968, 140) |
| Ιεραρχία | Στρώματα οργάνωσης | Από μόρια σε κοινωνίες | (von Bertalanffy 1968, 27) |
| Εντροπία | Αύξηση αταξίας σε κλειστά | Αντίθεση με εξέλιξη | (von Bertalanffy 1968, 41) |
Παραπομπές
- ↑ von Bertalanffy 1972, 407.
- ↑ von Bertalanffy 1968, 55.
- ↑ Jung n.d., 2.
- ↑ Jung n.d., 2.
- ↑ Jung n.d., 2.
- ↑ Jung n.d., 2.
- ↑ Jung n.d., 3.
- ↑ Jung n.d., 3.
- ↑ Jung n.d., 3.
- ↑ Jung n.d., 3.
- ↑ Jung n.d., 2.
- ↑ von Bertalanffy 1968, 39.
- ↑ von Bertalanffy 1968, p. 141.
- ↑ von Bertalanffy 1968, 41.
- ↑ von Bertalanffy 1968, 140.
- ↑ von Bertalanffy 1968, 74.
- ↑ von Bertalanffy 1968, 83.
- ↑ von Bertalanffy 1968, 173.
- ↑ von Bertalanffy 1972, 413.
