Λούντβιχ βον Μπερτάλανφι: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Admin (συζήτηση | συνεισφορές) Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
Admin (συζήτηση | συνεισφορές) |
||
| (Μία ενδιάμεση αναθεώρηση από τον ίδιο χρήστη δεν εμφανίζεται) | |||
| Γραμμή 1: | Γραμμή 1: | ||
[[Αρχείο:Portrait of Ludwig von Bertalanffy in 1926.jpg|thumb|Ο Λούντβιχ βον Μπερτάλανφι to 1926]] | |||
Ο '''Λούντβιχ βον Μπερτάλανφι''' (Ludwig von Bertalanffy) (1901-1972) υπήρξε σημαντική μορφή στην ιστορία της [[επιστήμη]]ς, γνωστός πρωτίστως ως ο θεμελιωτής της Θεωρίας Γενικών Συστημάτων (General Systems Theory - GST). Η θεωρία του, που αναπτύχθηκε από τα μέσα του 20ού αιώνα, επιδιώκει να ενοποιήσει διαφορετικά επιστημονικά πεδία μέσω καθολικών αρχών που ισχύουν για συστήματα κάθε είδους, από [[βιολογία|βιολογικούς]] οργανισμούς έως [[κοινωνία|κοινωνικές]] δομές<ref>von Bertalanffy 1972, 407.</ref>. Η προσέγγισή του απομακρύνεται από τον μηχανιστικό αναγωγισμό της κλασικής [[επιστήμη]]ς, προωθώντας μια ολιστική άποψη όπου το σύνολο είναι περισσότερο από το άθροισμα των μερών του<ref>von Bertalanffy 1968, 55.</ref>. | Ο '''Λούντβιχ βον Μπερτάλανφι''' (Ludwig von Bertalanffy) (1901-1972) υπήρξε σημαντική μορφή στην ιστορία της [[επιστήμη]]ς, γνωστός πρωτίστως ως ο θεμελιωτής της Θεωρίας Γενικών Συστημάτων (General Systems Theory - GST). Η θεωρία του, που αναπτύχθηκε από τα μέσα του 20ού αιώνα, επιδιώκει να ενοποιήσει διαφορετικά επιστημονικά πεδία μέσω καθολικών αρχών που ισχύουν για συστήματα κάθε είδους, από [[βιολογία|βιολογικούς]] οργανισμούς έως [[κοινωνία|κοινωνικές]] δομές<ref>von Bertalanffy 1972, 407.</ref>. Η προσέγγισή του απομακρύνεται από τον μηχανιστικό αναγωγισμό της κλασικής [[επιστήμη]]ς, προωθώντας μια ολιστική άποψη όπου το σύνολο είναι περισσότερο από το άθροισμα των μερών του<ref>von Bertalanffy 1968, 55.</ref>. | ||
| Γραμμή 6: | Γραμμή 7: | ||
Μετά το διδακτορικό, εστίασε στη θεωρητική βιολογία, γενόμενος το 1934 καθηγητής στη Βιέννη<ref>Jung n.d., 3.</ref> Κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, παρέμεινε στην Αυστρία, αλλά το 1948 μετανάστευσε, αρχικά στην Αγγλία και έπειτα στον Καναδά, όπου έγινε διευθυντής έρευνας στο πανεπιστήμιο της Οττάβας<ref>Jung n.d., 3.</ref> Αργότερα εργάστηκε στο πανεπιστήμιο Στάνφορντ, στο Νοσοκομείο Mount Sinai και στο πανεπιστήμιο της Αλμπέρτα, όπου ίδρυσε κέντρο θεωρητικής [[ψυχολογία]]ς<ref>Jung n.d., 3.</ref>. Το 1969 μετακινήθηκε στο πανεπιστήμιο του Μπάφαλο, όπου και πέθανε το 1972<ref>Jung n.d., 3.</ref>. Η προσωπική του ζωή χαρακτηριζόταν από ενδιαφέρον για την [[ιστορία]], τη [[φιλοσοφία]] και τις τέχνες, με επιρροές από τον [[Νικόλαος Κουζάνος|Νικόλαο Κουζάνο]] και τον [[Όσβαλντ Σπένγκλερ]]<ref>Jung n.d., 2.</ref>. | Μετά το διδακτορικό, εστίασε στη θεωρητική βιολογία, γενόμενος το 1934 καθηγητής στη Βιέννη<ref>Jung n.d., 3.</ref> Κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, παρέμεινε στην Αυστρία, αλλά το 1948 μετανάστευσε, αρχικά στην Αγγλία και έπειτα στον Καναδά, όπου έγινε διευθυντής έρευνας στο πανεπιστήμιο της Οττάβας<ref>Jung n.d., 3.</ref> Αργότερα εργάστηκε στο πανεπιστήμιο Στάνφορντ, στο Νοσοκομείο Mount Sinai και στο πανεπιστήμιο της Αλμπέρτα, όπου ίδρυσε κέντρο θεωρητικής [[ψυχολογία]]ς<ref>Jung n.d., 3.</ref>. Το 1969 μετακινήθηκε στο πανεπιστήμιο του Μπάφαλο, όπου και πέθανε το 1972<ref>Jung n.d., 3.</ref>. Η προσωπική του ζωή χαρακτηριζόταν από ενδιαφέρον για την [[ιστορία]], τη [[φιλοσοφία]] και τις τέχνες, με επιρροές από τον [[Νικόλαος Κουζάνος|Νικόλαο Κουζάνο]] και τον [[Όσβαλντ Σπένγκλερ]]<ref>Jung n.d., 2.</ref>. | ||
Θεωρία γενικών συστημάτων | ==Θεωρία γενικών συστημάτων== | ||
Η [[θεωρία γενικών συστημάτων]] GST αναπτύχθηκε από τον Μπερτάλανφι ως επέκταση της οργανισμικής βιολογίας, που απέρριπτε τόσο τον μηχανισμό όσο και τον βιταλισμό<ref>von Bertalanffy 1968, 39.</ref> Κεντρική ιδέα είναι τα ανοιχτά [[σύστημα|συστήματα]], τα οποία ανταλλάσσουν ύλη, ενέργεια και [[πληροφορία]] με το [[περιβάλλον]], διατηρώντας σταθερή κατάσταση (steady state) μέσω μεταβολισμού<ref>von Bertalanffy 1968, 141.</ref>. Αντίθετα με τα κλειστά συστήματα, που οδηγούνται σε [[εντροπία]], τα ανοιχτά εισάγουν αρνητική εντροπία, εξηγώντας φαινόμενα όπως η ανάπτυξη και η εξέλιξη<ref>von Bertalanffy 1968, 41.</ref>. | Η [[θεωρία γενικών συστημάτων]] GST αναπτύχθηκε από τον Μπερτάλανφι ως επέκταση της οργανισμικής βιολογίας, που απέρριπτε τόσο τον μηχανισμό όσο και τον βιταλισμό<ref>von Bertalanffy 1968, 39.</ref> Κεντρική ιδέα είναι τα ανοιχτά [[σύστημα|συστήματα]], τα οποία ανταλλάσσουν ύλη, ενέργεια και [[πληροφορία]] με το [[περιβάλλον]], διατηρώντας σταθερή κατάσταση (steady state) μέσω μεταβολισμού<ref>von Bertalanffy 1968, 141.</ref>. Αντίθετα με τα κλειστά συστήματα, που οδηγούνται σε [[εντροπία]], τα ανοιχτά εισάγουν αρνητική εντροπία, εξηγώντας φαινόμενα όπως η ανάπτυξη και η εξέλιξη<ref>von Bertalanffy 1968, 41.</ref>. | ||
Τελευταία αναθεώρηση της 01:00, 4 Δεκεμβρίου 2025
Ο Λούντβιχ βον Μπερτάλανφι (Ludwig von Bertalanffy) (1901-1972) υπήρξε σημαντική μορφή στην ιστορία της επιστήμης, γνωστός πρωτίστως ως ο θεμελιωτής της Θεωρίας Γενικών Συστημάτων (General Systems Theory - GST). Η θεωρία του, που αναπτύχθηκε από τα μέσα του 20ού αιώνα, επιδιώκει να ενοποιήσει διαφορετικά επιστημονικά πεδία μέσω καθολικών αρχών που ισχύουν για συστήματα κάθε είδους, από βιολογικούς οργανισμούς έως κοινωνικές δομές[1]. Η προσέγγισή του απομακρύνεται από τον μηχανιστικό αναγωγισμό της κλασικής επιστήμης, προωθώντας μια ολιστική άποψη όπου το σύνολο είναι περισσότερο από το άθροισμα των μερών του[2].
Βίος
Ο Λούντβιχ βον Μπερτάλανφι γεννήθηκε στις 19 Σεπτεμβρίου 1901 στο Atzgersdorf κοντά στη Βιέννη, σε μια οικογένεια με μακρά παράδοση σε επιστήμες και τέχνες[3]. Ο παππούς του από τη μητρική πλευρά ήταν αυτοκρατορικός σύμβουλος και ιδρυτής τυπογραφείου, ενώ ο παππούς από την πλευρά του πατέρα του ήταν διευθυντής θεάτρου[4]. Σπούδασε στο γυμνάσιο Karl-Ludwig και αργότερα φιλοσοφία και βιολογία στα πανεπιστήμια του Ίνσμπρουκ (Innsbruck) και της Βιέννης, με καθηγητές όπως ο Moritz Schlick του Κύκλου της Βιέννης[5]. Από νωρίς απέρριψε τον λογικό θετικισμό και τον αναγωγισμό, εμπνευσμένος από φιλοσόφους όπως ο Gustav Theodor Fechner, που ήταν και θέμα της διδακτορικής του διατριβής το 1926[6].
Μετά το διδακτορικό, εστίασε στη θεωρητική βιολογία, γενόμενος το 1934 καθηγητής στη Βιέννη[7] Κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, παρέμεινε στην Αυστρία, αλλά το 1948 μετανάστευσε, αρχικά στην Αγγλία και έπειτα στον Καναδά, όπου έγινε διευθυντής έρευνας στο πανεπιστήμιο της Οττάβας[8] Αργότερα εργάστηκε στο πανεπιστήμιο Στάνφορντ, στο Νοσοκομείο Mount Sinai και στο πανεπιστήμιο της Αλμπέρτα, όπου ίδρυσε κέντρο θεωρητικής ψυχολογίας[9]. Το 1969 μετακινήθηκε στο πανεπιστήμιο του Μπάφαλο, όπου και πέθανε το 1972[10]. Η προσωπική του ζωή χαρακτηριζόταν από ενδιαφέρον για την ιστορία, τη φιλοσοφία και τις τέχνες, με επιρροές από τον Νικόλαο Κουζάνο και τον Όσβαλντ Σπένγκλερ[11].
Θεωρία γενικών συστημάτων
Η θεωρία γενικών συστημάτων GST αναπτύχθηκε από τον Μπερτάλανφι ως επέκταση της οργανισμικής βιολογίας, που απέρριπτε τόσο τον μηχανισμό όσο και τον βιταλισμό[12] Κεντρική ιδέα είναι τα ανοιχτά συστήματα, τα οποία ανταλλάσσουν ύλη, ενέργεια και πληροφορία με το περιβάλλον, διατηρώντας σταθερή κατάσταση (steady state) μέσω μεταβολισμού[13]. Αντίθετα με τα κλειστά συστήματα, που οδηγούνται σε εντροπία, τα ανοιχτά εισάγουν αρνητική εντροπία, εξηγώντας φαινόμενα όπως η ανάπτυξη και η εξέλιξη[14].
Κλειδιά έννοιες περιλαμβάνουν την ισοτελικότητα (equifinality), όπου ίδιο τελικό αποτέλεσμα επιτυγχάνεται από διαφορετικές αφετηρίες[15], την ιεραρχική οργάνωση[16] και τους ισομορφισμούς, δομικές ομοιότητες μεταξύ πεδίων[17] Η θεωρία διατυπώθηκε επίσημα τη δεκαετία του 1940, με μαθηματικά μοντέλα όπως εξισώσεις ανάπτυξης (dw/dt = η w^α - K w)[18] Διακρίνεται από την κυβερνητική, εστιάζοντας σε πρωτογενή δυναμική ρύθμιση, αντί της δευτερογενούς ανατροφοδότησης[19].
Πίνακας: Έννοιες-κλειδιά
| Έννοια | Περιγραφή | Παράδειγμα | Σελίδα Αναφοράς |
|---|---|---|---|
| Ανοιχτό Σύστημα | Ανταλλαγή με περιβάλλον | Οργανισμοί, πληθυσμοί | (von Bertalanffy 1968, 141) |
| Ισοτελικότητα | Ίδιο τέλος από διαφορετικά μονοπάτια | Ανάπτυξη εμβρύων | (von Bertalanffy 1968, 140) |
| Ιεραρχία | Στρώματα οργάνωσης | Από μόρια σε κοινωνίες | (von Bertalanffy 1968, 27) |
| Εντροπία | Αύξηση αταξίας σε κλειστά | Αντίθεση με εξέλιξη | (von Bertalanffy 1968, 41) |
Συνεισφορές σε άλλους τομείς
Πέρα από τη βιολογία, ο Μπερτάλανφι εφάρμοσε την θεωρία του στην ψυχολογία, βλέποντας το νου και το σώμα ως ισομορφικές πλευρές οργανισμικών γεγονότων[20] Στην ψυχιατρική πρότεινε μοντέλα για ψυχικές ασθένειες ως διαταραχές συστημάτων[21] Στις κοινωνικές επιστήμες, επηρέασε μοντέλα ιστορίας και πολιτισμού, βλέποντας τις [[κοινωνία|κοινωνίες] ως συστήματα με "σιδερένιους νόμους" όπως ο ανταγωνισμός και τα ολιγοπώλια[22] Φιλοσοφικά, προώθησε τον προοπτικισμό, όπου οι κατηγορίες σκέψης είναι σχετικές βιολογικά και πολιτισμικά[23]. Επέκρινε τον καρτεσιανό αναγωγισμό, προτείνοντας την οργανισμική επανάσταση[24].
Κληρονομιά
Η κληρονομιά του Μπερτάλανφι παραμένει ζωντανή σε πεδία όπως η οικολογία, η διαχείριση και η τεχνητή νοημοσύνη[25] Ίδρυσε την Society for General Systems Research το 1954, προωθώντας τη διεπιστημονικότητα[26]. Σήμερα, η θεωρία του βοηθά στην κατανόηση σύνθετων προβλημάτων όπως η κλιματική αλλαγή, όπου τα συστήματα απαιτούν ολιστική ανάλυση. Ωστόσο, κριτικές εστιάζουν στην έλλειψη συγκεκριμένων προβλέψεων[27] Το έργο του ενθαρρύνει μια ανθρωπιστική προσέγγιση, προειδοποιώντας κατά της τεχνοκρατίας[28].
Παραπομπές
- ↑ von Bertalanffy 1972, 407.
- ↑ von Bertalanffy 1968, 55.
- ↑ Jung n.d., 2.
- ↑ Jung n.d., 2.
- ↑ Jung n.d., 2.
- ↑ Jung n.d., 2.
- ↑ Jung n.d., 3.
- ↑ Jung n.d., 3.
- ↑ Jung n.d., 3.
- ↑ Jung n.d., 3.
- ↑ Jung n.d., 2.
- ↑ von Bertalanffy 1968, 39.
- ↑ von Bertalanffy 1968, 141.
- ↑ von Bertalanffy 1968, 41.
- ↑ von Bertalanffy 1968, 140.
- ↑ von Bertalanffy 1968, 74.
- ↑ von Bertalanffy 1968, 83.
- ↑ von Bertalanffy 1968, 173.
- ↑ von Bertalanffy 1972, 413.
- ↑ Jung n.d., 14.
- ↑ Jung n.d., 15.
- ↑ von Bertalanffy 1968, 217.
- ↑ von Bertalanffy 1968, 239.
- ↑ von Bertalanffy 1972, 421.
- ↑ Hofkirchner 2019, 263.
- ↑ von Bertalanffy 1972, 413.
- ↑ von Bertalanffy 1972, 424.
- ↑ von Bertalanffy 1968, 423.
Βιβλιογραφία
- Hofkirchner, W. (2019). Social relations: Building on Ludwig von Bertalanffy. Systems Research and Behavioral Science, 36(3), 263-273. https://doi.org/10.1002/sres.2594
- Jung, R. (n.d.). Ludwig von Bertalanffy (1901-1972). Retrieved from https://richardjung.cz/bert1.pdf
- von Bertalanffy, L. (1968). General system theory: Foundations, development, applications. New York: George Braziller. ISBN 0807604534. Retrieved from https://monoskop.org/images/7/77/Von_Bertalanffy_Ludwig_General_System_Theory_1968.pdf
- von Bertalanffy, L. (1972). The history and status of general systems theory. Academy of Management Journal, 15(4), 407-426. https://doi.org/10.5465/255139
