Ταυτότητα
Η ταυτότητα (identity) είναι ένα δυναμικό κατασκεύασμα που εξελίσσεται μέσω εμπειριών. Σύμφωνα με τη θεωρία κοινωνικής ταυτότητας (Social Identity Theory - SIT), η ταυτότητα προκύπτει από την κατηγοριοποίηση του εαυτού σε ομάδες, συνοδευόμενη από συναισθηματική και αξιακή σημασία [1]. Η SIT υπογραμμίζει ότι η διαδικασία αυτή δεν είναι απλώς γνωστική, αλλά εμπλέκει σύνθετους μηχανισμούς κοινωνικής σύγκρισης και αξιολόγησης, μέσω των οποίων τα άτομα επιδιώκουν να διατηρήσουν ή να ενισχύσουν μια θετική κοινωνική ταυτότητα. Αυτή η οπτική τονίζει ότι η ταυτότητα επηρεάζει συμπεριφορές, όπως η συμμόρφωση σε νόρμες, για την επικύρωση της ομαδικής συμμετοχής[2]. Η συμμόρφωση δεν λειτουργεί απλώς ως μέσο αποφυγής κοινωνικών κυρώσεων, αλλά ως τρόπος διατήρησης της συνοχής και της λειτουργικότητας των ομάδων, ενσωματώνοντας τον εαυτό σε συλλογικές δομές νόησης και πράξης. Παράλληλα, η ψυχολογία των κανόνων (norm psychology) βλέπει τις νόρμες ως εσωτερικευμένους κανόνες που καθοδηγούν τη συμπεριφορά ανεξάρτητα από εξωτερικές πιέσεις [3]. Η θεωρητική αυτή προσέγγιση επισημαίνει ότι οι νόρμες αποτελούν εξελικτικά σταθερά γνωστικά εργαλεία, τα οποία διευκολύνουν τον συντονισμό και τη συνεργασία, επιτρέποντας στα άτομα να προβλέπουν τις συμπεριφορές των άλλων και να παράγουν σταθερές κοινωνικές δομές.
Σε σύγχρονα πλαίσια, η ταυτότητα επεκτείνεται σε ψηφιακά περιβάλλοντα, όπου αφηγήσεις διαμορφώνουν προσωπικές και συλλογικές εκφράσεις[4]. Τα ψηφιακά μέσα ενισχύουν τη δυνατότητα πολλαπλών και ευέλικτων εκδοχών του εαυτού, καθώς επιτρέπουν τη συνεχή αναδιαπραγμάτευση της ταυτότητας μέσω υβριδικών μορφών επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης. Επιπλέον, οι διαδικτυακές κοινότητες συχνά λειτουργούν ως νέες ομάδες αναφοράς, όπου οι χρήστες υιοθετούν και αναπαράγουν νόρμες που διαμορφώνονται συλλογικά και ανατροφοδοτούνται μέσα από ψηφιακές πρακτικές. Μελέτες δείχνουν ότι η πολυπλοκότητα αυτή προκύπτει από εξελικτικές διεργασίες σε πολυεπίπεδες κοινωνίες, όπου ταυτότητα και κανόνες αλληλεπιδρούν για προσαρμογή [5]. Η αλληλεπίδραση αυτή καθίσταται ιδιαίτερα κρίσιμη σε περιβάλλοντα όπου τα σύνορα μεταξύ ατομικού και συλλογικού, φυσικού και ψηφιακού, παραμένουν ρευστά, αναδεικνύοντας ότι η ταυτότητα δεν είναι στατική αλλά προϊόν συνεχούς διαπραγμάτευσης, προσαρμογής και εξελικτικής λειτουργίας.
