Θάλασσα
Η θάλασσα (sea), καλύπτοντας περίπου το 71% της επιφάνειας της Γης, αποτελεί το μεγαλύτερο και πιο πολύπλοκο οικοσύστημα του πλανήτη, λειτουργώντας ως θεμέλιο της βιόσφαιρας. Τα θαλάσσια συστήματα επιτελούν ζωτικές βιογεωχημικές διεργασίες, καθώς παράγουν πάνω από το μισό του παγκόσμιου οξυγόνου μέσω φωτοσυνθετικών οργανισμών όπως το φυτοπλαγκτόν[1]. Επίσης, απορροφούν περίπου το 25–30% του ανθρωπογενούς διοξειδίου του άνθρακα με αποτέλεσμα να μετριάζουν την ένταση της κλιματικής αλλαγής[2] και κατανέμουν τη θερμότητα μέσω της κυκλοφορίας των ωκεανών, ρυθμίζοντας το παγκόσμιο κλίμα και σταθεροποιώντας τα καιρικά συστήματα[3].
Παράλληλα, οι θάλασσες υποστηρίζουν δισεκατομμύρια ανθρώπους, όχι μόνο μέσω της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας, αλλά και μέσω ενεργειακών πόρων, θαλάσσιων μεταφορών, τουρισμού και βιοτεχνολογικών εφαρμογών που αντλούν από τη γενετική ποικιλότητα των θαλάσσιων οργανισμών[4]. Η θαλάσσια βιοποικιλότητα —από μικροσκοπικούς μικροοργανισμούς μέχρι σύνθετα οικοσυστήματα κοραλλιογενών υφάλων— παρέχει υπηρεσίες ανεκτίμητης αξίας, όπως η ανακύκλωση θρεπτικών στοιχείων, η δέσμευση άνθρακα και η προστασία των ακτών από διάβρωση[5].
Ωστόσο, η ανθρώπινη δραστηριότητα ασκεί πλέον πιέσεις χωρίς ιστορικό προηγούμενο. Η ρύπανση από πλαστικά, χημικούς ρύπους και μικρορρύπους εισβάλλει στους τροφικούς ιστούς[6]. Η υπεραλίευση αποσταθεροποιεί πληθυσμούς-κλειδιά και απειλεί την τροφική ασφάλεια[7]. Η οξίνιση των ωκεανών —αποτέλεσμα της αυξημένης απορρόφησης CO₂— υπονομεύει τη βιολογική ασβεστοποίηση και θέτει σε κίνδυνο είδη όπως κοράλλια και μαλάκια[8]. Παράλληλα, η αύξηση της θερμοκρασίας των θαλασσών προκαλεί μαζικές λεύκανσεις κοραλλιών, μετατοπίσεις ειδών και ενίσχυση ακραίων φαινομένων, όπως ισχυρότερους τροπικούς κυκλώνες[9].
Οι συνέπειες για την ανθρώπινη υγεία γίνονται επίσης ολοένα πιο εμφανείς. Η συσσώρευση τοξικών ουσιών σε θαλάσσιους οργανισμούς που φτάνουν στην ανθρώπινη τροφική αλυσίδα, εξάπλωση υβριδικών παθογόνων λόγω θερμότερων νερών, αλλά και απώλεια προστατευτικών φυσικών φραγμών που αυξάνουν την τρωτότητα παράκτιων κοινωνιών[10].
Εδώ εξετάζεται η ιστορική εξέλιξη της θαλάσσιας εξερεύνησης —από τις πρώτες ωκεανογραφικές αποστολές μέχρι τις σύγχρονες τεχνικές τηλεπισκόπησης και αυτόνομων υποβρύχιων συστημάτων[11]— τη λειτουργική και οικολογική σημασία των ωκεανών, τις πολύπλευρες προκλήσεις της ρύπανσης και της κλιματικής αστάθειας, καθώς και τις μελλοντικές προοπτικές. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται σε διεθνείς ανοιχτές πηγές γνώσης, όπως παγκόσμιες βάσεις δεδομένων βιοποικιλότητας, αναφορές διακυβερνητικών οργανισμών και ανοικτής πρόσβασης ωκεανογραφικά δεδομένα, που επιτρέπουν μια διαφανή και επιστημονικά τεκμηριωμένη προσέγγιση[12].
Παραπομπές
- ↑ Ocean-Climate Platform 2020, 3.
- ↑ IPCC 2019, 9.
- ↑ Visbeck 2018, 1.
- ↑ Nash et al. 2021, 619.
- ↑ Hoegh-Guldberg et al. 2023, 41.
- ↑ Almroth and Eggert 2019, 319.
- ↑ Nash et al. 2021, 629.
- ↑ IPCC 2019, 19.
- ↑ IPCC 2019, 12.
- ↑ Landrigan et al. 2020, 20.
- ↑ National Research Council 2003, 12.
- ↑ Visbeck 2018, 2.
Βιβλιογραφία
Almroth, B., & Eggert, H. (2019). Marine Plastic Pollution: Sources, Impacts, and Policy Issues. Review of Environmental Economics and Policy, 13(2), 317-326. https://doi.org/10.1093/reep/rez012
Hoegh-Guldberg, O., Northrop, E., et al. (2023). The ocean as a solution to climate change: Updated opportunities for action. World Resources Institute. https://oceanpanel.org/wp-content/uploads/2023/09/Full-Report_Ocean-Climate-Solutions-Update-1.pdf
IPCC (2019). Summary for Policymakers. In IPCC Special Report on the Ocean and Cryosphere in a Changing Climate. Cambridge University Press. https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/sites/3/2019/11/03_SROCC_SPM_FINAL.pdf
Landrigan, P. J., et al. (2020). Human Health and Ocean Pollution. Annals of Global Health, 86(1), 151, 1-64. https://doi.org/10.5334/aogh.2831
Nash, K. L., et al. (2021). Oceans and society: feedbacks between ocean and human health. Reviews in Fish Biology and Fisheries, 31, 619-640. https://doi.org/10.1007/s11160-021-09669-5
National Research Council (2003). Exploration of the Seas: Voyage into the Unknown. The National Academies Press. https://nap.nationalacademies.org/resource/11902/exploration_final.pdf
Ocean-Climate Platform (2020). Scientific Fact Sheets. Ocean & Climate Platform. https://ocean-climate.org/wp-content/uploads/2020/01/200114_FichesScientifiques_EN_ppp.pdf
Visbeck, M. (2018). Ocean science research is key for a sustainable future. Nature Communications, 9, 690. https://doi.org/10.1038/s41467-018-03158-3
