Τεχνική Λεβαλλουά
.jpg)
Η τεχνική Λεβαλλουά (ΔΦΑ: [lə.va.lwa]) αποτελεί διακριτό και ιδιαίτερα εξελιγμένο είδος λιθοτεχνίας, το οποίο αναπτύχθηκε κατά την παλαιολιθική περίοδο[1][2]. Η ονομασία της προέρχεται από χαρακτηριστικά λίθινα ευρήματα στο παρισινό προάστιο Λεβαλλουά-Περρέ, όπου αναγνωρίστηκε για πρώτη φορά η συγκεκριμένη μεθοδική προσέγγιση της απόκρουσης[3].
Η μέθοδος
Σε αντίθεση με παλαιότερες μεθόδους λιθοτεχνίας, που βασίζονταν σε σχετικά τυχαία απόσπαση φολίδων από μια κροκάλα ή αδιαμόρφωτο πυρήνα, η τεχνική Λεβαλλουά χαρακτηρίζεται από υψηλό βαθμό μελέτης και προετοιμασίας[4]. Ο πυρήνας δεν αποτελεί πλέον απλώς αφετηρία απόκρουσης, αλλά προκάμπτεται με συστηματικό τρόπο ώστε να αποκτήσει επιθυμητή γεωμετρία. Στο πλαίσιο αυτό, οι πυρήνες μπορούν να λάβουν διάφορα σχήματα — πρισματικό, σφαιρικό, χελωνοειδές ή τερματικά αιχμηρό —ανάλογα με το είδος της τελικής φολίδας που επιδιώκεται[5].
Η μέθοδος του προεπεξεργασμένου πυρήνα προσφέρει στον τεχνίτη σημαντικά μεγαλύτερο έλεγχο ως προς το μέγεθος, το πάχος και το σχήμα της παραγόμενης φολίδας. Οι φολίδες αυτές, λόγω της ομοιομορφίας και της προβλεψιμότητας του σχήματός τους, είναι ιδιαίτερα κατάλληλες για μεταγενέστερη μετατροπή σε ξέστρα ή μαχαίρια, ενώ με περαιτέρω τροποποίηση μπορούν να αξιοποιηθούν και ως πιο εξειδικευμένα αιχμηρά εργαλεία[6].
Μέθοδος 3 επεξεργασίας λίθου
Η τεχνική Λεβαλλουά εντάσσεται στη λεγόμενη Μέθοδο 3 των συστημάτων επεξεργασίας λίθου, όπου οι λεπίδες παράγονται μέσα από μια αλληλεπικαλυπτόμενη σειρά στοχευμένων αποκρούσεων που επιτρέπουν τον έλεγχο τόσο της επιφάνειας όσο και της κατεύθυνσης θραύσης. Οι αρχαιολογικές ενδείξεις δείχνουν ότι η μέθοδος αυτή αναπτύχθηκε και καθιερώθηκε κατά τη μέση παλαιολιθική περίοδο, περίπου πριν από 300.000 χρόνια, συνδεόμενη συχνά με πληθυσμούς αρχαϊκών και πρώιμων σύγχρονων ανθρώπων[7][8]. Η διάδοση της τεχνικής σε ευρεία γεωγραφική κλίμακα —από την Αφρική έως την Ευρασία— μαρτυρεί την υψηλή της αποτελεσματικότητα αλλά και την κοινωνική διάσταση της τεχνογνωσίας, καθώς η εφαρμογή της προϋποθέτει εξειδικευμένες δεξιότητες.
Ο ελλαδικός χώρος
Στον ελλαδικό χώρο, η αρχαιολογική έρευνα έχει εντοπίσει σύνολα λιθοτεχνιών που περιλαμβάνουν την τεχνική Λεβαλλουά σε αρκετές θέσεις. Ανάμεσά τους, το σπήλαιο της Θεόπετρας στη Θεσσαλία, η Αλόννησος των Βορείων Σποράδων και η αρχαιολογική θέση Λακωνίδα στη Μάνη, οι οποίες έχουν αποδώσει ευρήματα που τεκμηριώνουν την παρουσία ομάδων κυνηγών-τροφοσυλλεκτών με προηγμένες μεθόδους επεξεργασίας λίθου[9][10][11]. Τα ευρήματα αυτά εντάσσουν την Ελλάδα στον ευρύτερο χάρτη διασποράς της τεχνικής και συμβάλλουν ουσιαστικά στην κατανόηση της προϊστορικής κινητικότητας και τεχνολογικής εξέλιξης της περιοχής.
Παραπομπές
Βιβλιογραφία
- Chazan, M. 1997. Redefining Levallois. Journal of Human Evolution 33:719–735. https://cognitivearchaeologyblog.wordpress.com/wp-content/uploads/2015/11/chazan-levallois.pdf
- Eren, M. I., B. A. Bradley, and C. G. Sampson. 2011. Why Levallois? A Morphometric Comparison of Experimental ‘Preferential’ Levallois Flakes versus Debitage Flakes. PLOS ONE 6(1):e29273. https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0029273
- Facorellis, Y., N. Kyparissi-Apostolika, and Y. Maniatis. 2013. Interpreting radiocarbon dates from the paleolithic layers of Theopetra cave in Thessaly, Greece. Radiocarbon 55:1432–1442. https://www.academia.edu/11788590/INTERPRETING_RADIOCARBON_DATES_FROM_THE_PALEOLITHIC_LAYERS_OF_THEOPETRA_CAVE_IN_THESSALY_GREECE
- Harvati, K., A. Darlas, S. E. Bailey, T. R. Rein, S. El Zaatari, L. Fiorenza, O. Kullmer, and E. Psathi. 2013. New Middle Paleolithic sites from the Mani Peninsula, Southern Greece. Journal of Field Archaeology 38:243–257. https://www.researchgate.net/publication/273760432_New_Middle_Paleolithic_sites_from_the_Mani_Peninsula_Southern_Greece
- Picin, A., M. Vaquero, G.-C. Weniger, and E. Carbonell. 2017. Early Levallois and the beginning of the Middle Paleolithic in central Italy. PLOS ONE 12(10):e0186081. https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0186081
- Rosenberg-Yefet, T., R. Barkai, and A. Gopher. 2022. Lower Paleolithic Winds of Change: Prepared Core Technologies and the Onset of the Levallois Method in the Levantine Late Acheulian. Frontiers in Earth Science 10:847358. https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/feart.2022.847358/full
- Thompson, J., A. Mackay, M. Stathias, and E. Panagopoulou. 2018. In search of Pleistocene remains at the Gates of Europe: Eurasian Steppe Corridor migration events signalled in the Western Aegean archipelago? Quaternary International 497:137–152. https://zenodo.org/records/3569171
